raniuszek Aegithalos caudatus
Właściwie nie ma lepszego określenia dla tego gatunku, jak biała kulka z ogonkiem. To dlatego, że sylwetka
raniuszka jest okrągła, z nieproporcjonalnie długim, ciemnym ogonem. Wierzch jego ciała i skrzydła są czarne, lotki czarnobrązowe z wąskimi białymi brzegami, głowa i brzuch białe. Jedynie u podgatunku południowoeuropejskiego przez głowę przebiega ciemna pręga (u naszej formy, białogłowej, ciemna pręga występuje tylko w szacie młodocianej – zaraz po opuszczeniu gniazda). Głos raniuszka to charakterystyczne „srr srr srrr” lub "terr terr", w czasie lotu także wysoko brzmiące „cj”.
Raniuszki to ptaki niesłychanie towarzyskie. Poza okresem lęgowym przemieszczają się w większych bądź mniejszych stadach, często w towarzystwie sikor. Takie zachowanie znacznie zwiększa ich szanse na przeżycie. Także noce ptaki te spędzają razem, przytulone do siebie na gałęzi drzewa. W okresie lęgowym ptaki nielęgowe często pomagają swym krewnym wychować ich młode – jest to, jak wiadomo, dość rzadkie zachowanie u ptaków.
Gniazdo raniuszka jest bardzo charakterystyczne, przez co nie do pomylenia z gniazdami innych ptaków. Jest ono kształtu jajowatego, z otworem w bocznej ściance; budowane najpierw z mchów i pajęczyn, jest następnie obkładane z zewnątrz porostami (w celu zamaskowania). Pomimo że gniazdo jest dość duże, samica podczas wysiadywania jaj zagina sobie długi swój ogon. W tym czasie samiec karmi samicę.
Raniuszki odbywają jeden lub dwa lęgi w ciągu jednego roku. Składają 7-10 jaj. Jaja są białe, rdzawo nakrapiane. Potomstwem opiekują się oboje rodzice.
Raniuszki to ptaki częściowo wędrowne. W naszych warunkach żyją głównie populacje osiadłe; na okres zimowy tworzą one stada, w których przemieszczają się w poszukiwaniu pokarmu. Ich pożywienie to przede wszystkim owady, rzadziej nasiona – tylko te miękkie, ponieważ raniuszki mają słabe dzioby. W karmnikach pojawiają się sporadycznie, zwłaszcza wtedy, gdy gałęzie drzew pokryte są lodem; przyciągają je głównie nasiona łuskanego słonecznika oraz tzw. ptasie pyzy.
