Obrączkowanie dzikich ptaków w Polsce: Kto, gdzie i po co ?
Dzwoniec oznakowany obrączkami plastikową i aluminiową.
Obrączkowanie dzikich ptaków to jedna z najstarszych metod badawczych, polegająca na indywidualnym znakowaniu ptaków za pomocą obrączek metalowych (stal lub aluminium), z unikalnym kodem alfanumerycznym. Takie znakowanie pozwala śledzić los konkretnego osobnika, ponieważ w momencie zaobrączkowania ptak niejako zaczyna istnieć jako konkretna jednostka; obrączka to zatem coś w rodzaju ludzkiego dowodu tożsamości, takiego jak np. dowód osobisty.
Ponieważ ptaki są różnej wielkości, więc i obrączki mają wiele rozmiarów.
Ptaki są chwytane w różnego rodzaju pułapki i sieci ornitologiczne. Chwytanie i obrączkowanie mogą przeprowadzać tylko i wyłącznie licencjonowani obrączkarze. Licencje na podstawie zdanego (bardzo trudnego) egzaminu wydaje Krajowa Centrala Obrączkowania Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Gdańsku. Centrala ta jest jedyną tego rodzaju placówką w Polsce i to ona zarządza obrączkowaniem. Stąd na polskich obrączkach oprócz indywidualnego numeru widnieje napis „POLAND GDANSK” nie zależnie od miejsca gdzie ptak był obrączkowany.
W Polsce mamy obecnie około 400 obrączkarzy, z czego około połowa posiada uprawnienia do obrączkowania wszystkich gatunków ptaków.
Po co to się robi?
Różne wielkości metalowych obrączek ornitologicznych.
Pierwotnym założeniem obrączkowania ptaków było poznanie ich wędrówek: dokąd lecą, jak długo trwa wędrówka i w jakim przebiega okresie. Żeby się tego dowiedzieć, zaobrączkowany ptak musi nam „dać” wiadomość powrotną. Oczywiście polega to na tym, że informację przekazuje nie sam ptak, lecz ktoś, kto albo znajduje martwego ptaka z obrączką, albo chwyta takiego ptaka, albo - co ostatnio jest częste - obrączka zostaje odczytana bez chwytania ptaka. Ponadto dane z obrączkowania dają nam informacje na temat tego, jak długo żyją różne gatunki ptaków. Dzięki najnowszym badaniom statystycznym możemy także badać, jak wygląda przeżywalność ptaków od momentu opuszczenia przez nie gniazda oraz jak zmienia się ona w czasie. Tego typy dane są bardzo cenne dla ochrony ptaków, ponieważ mogą nas ostrzec, że w populacji dzieje się coś nie tak.
O ile obrączkować mogą nieliczni, o tyle wiadomości powrotne może dostarczać każdy. Za informację udzieloną o obrączkowanym ptaku centrala obrączkowania odeśle nam informacje na temat tego, kto, gdzie i kiedy naszego ptaka obrączkował, a jeśli były po drodze inne jego stwierdzenia, to także informacje na ich temat. Niekiedy można otrzymać całą historię o ptaku, którego widzieliśmy.
Łabędź krzykliwy z obrączką szyjną.
Ostatnimi czasy coraz częściej używa się plastikowych obrączek kolorowych z kodem alfanumerycznym. Taka obrączka jest wyraźnie większa od obrączki metalowej, kod na niej jest krótszy, ale za to wyraźnie widoczny. Obrączki tego typu zostały stworzone z myślą o odczytywaniu ich za pomocą lornetki czy lunety, a także aparatu fotograficznego, czyli bez potrzeby chwytania ptaka. Odczytane z tych obrączek numery również wysyłamy do centrali obrączkowania, z tym że trzeba też koniecznie podać kolor obrączki (kolor tła, a nie napisów) oraz potwierdzić, czy obrączka była na nodze czy na szyi ptaka. Na szyję zakłada się specjalne obrączki szyjne, głównie na szyje łabędzi i gęsi, ostatnio także łysek. Obrączki szyjne mają tę przewagę nad tradycyjnymi, że znajdują się ponad powierzchnią wody, dzięki czemu zawsze są widocznie. Obrączkę szyjną można odczytać za pomocą lunety, będąc nawet kilometr od łabędzia!.. Tego typu obrączki zupełnie nie szkodzą ptakom choć „nie wyglądają najlepiej”. Znamy parę łabędzi krzykliwych, która od dziesięciu lat nosi obrączki szyjne i rokrocznie wychowuje liczne potomstwo.
Znalazłem ptaka z obrączką – i co dalej ?
Koniecznie trzeba skontaktować się z centralą obrączkowania. Można to zrobić za pośrednictwem formularza zgłoszenia KLIKNIJ TU. Formularz podpowiada, co trzeba uzupełnić. Można to zrobić także telefonicznie : tel. +48 (58) 308-07-59 lub e-mailowo: ring(at)miiz.waw.pl ( znak (at) zastępuje znak @), z czego najszybciej otrzymamy wiadomość zwrotną, jeśli posłużymy się formularzem. Centrala posługuje się głównie pocztą elektroniczną, kontakt jest zatem bardzo ułatwiony. I ważna uwaga na koniec. W ostatnich latach do centrali napływa około 30 tysięcy wiadomości powrotnych rocznie, stąd proszę się nie niecierpliwić z otrzymaniem wiadomości o zgłoszonym ptaku, ponieważ obsługuje to tylko jedna osoba !
Na zakończenie dodam, że ekipa „Ptasich ogrodów” bierze czynny udział w obrączkowaniu ptaków zimujących przy karmnikach w ramach akcji „Karmnik”, do której wejście znajduje się na naszej stronie głównej.
Wyprostowana obrączka jakie zakłada się np. sikorkom. widać napis Poland Gdańsk i numer.
Obrączkowany wróbel tuż przed wypuszczeniem.
Więcej informacji na temat obrączkowania ptaków na: kliknij
