Owoce pozorne róży pomarszczonej

Któż z nas nie widział dzikiej róży? Można spotkać ją niemal wszędzie na terenie Polski. Jednak z dziko rosnącymi różami sprawa wcale nie jest taka prosta, jak by się mogło wydawać. Szacuje się, iż w naszym kraju występuje około 25 gatunków dziko rosnących róż. Mianem dzikiej róży potocznie określamy więc, nie tylko prawdziwą różę dziką Rosa canina, lecz także wiele innych przedstawicieli rodziny różowatych. Są wśród nich gatunki dzikie, półdzikie lub wtórnie zdziczałe, pojawiają się także efemerofity (zawleczone do nas gatunki obcego pochodzenia) czy endemity (unikatowe dla danego miejsca lub regionu i niewystępujące naturalnie nigdzie indziej). Bogactwo gatunków i odmian róż sprawiło, iż doczekały się one własnej nauki – rodologii, stanowiącej gałąź botaniki.

Róże, zarówno dzikie jak i szlachetne, cenimy zwykle za urodę. Warto jednak zainteresować się także innymi ich właściwościami. Róże wykorzystywane są w kosmetyce, w lecznictwie, do umacniania skarp, czy do „ochrony” lasu (sadzone wzdłuż ścian lasu zwiększają jego odporność wobec szkodliwych owadów). Wiele gatunków róż, zwłaszcza dziko rosnących, ma również jadalne owoce. Stanowią one źródło wielu substancji odżywczych (witamin, składników mineralnych i innych). Na największą uwagę zasługuje jednak ogromna ilość witaminy C, zawarta w tych pięknych owocach. Róża pomarszczona i róża dzika zawierają jej dziesięciokrotnie więcej niż czarna porzeczka. W kuchni z owoców róż przyrządza się susz, konfiturę, przecier i kompot, a z płatków przecier i susz.

Nie dziwi więc, że przy wszystkich dobrych właściwościach, dziko rosnące róże to krzewy bardzo chętnie odwiedzane przez ptaki. Prócz smakowitych i wartościowych owoców znajdują one tam również dobre miejsce do schronienia się i do budowy gniazda.

Róża dzika Rosa canina – zwana także szypszyną czy psią różą, to najczęściej spotykana w Polsce róża rosnąca dziko. Krzew dorasta do 4 m wysokości. Gałązki z hakowato zakrzywionymi kolcami, łukowato odginają się do ziemi. Kwiaty koloru od bladoróżowego do białego, osadzone pojedynczo, kwitną od maja do czerwca. Po przekwitnięciu tworzą się szkarłatne jajowate owoce pozorne o długości do 2 cm. Krzew wyjątkowo dobrze nadaje się do tworzenia naturalistycznych żywopłotów.

Róża pomarszczona Rosa rugosa – pochodzi z Dalekiego Wschodu. Krzew dorastający do 2 m wysokości, wytwarza liczne rozłogi, dzięki czemu tworzy gęste zarośla. Gałązki są gęsto pokryte szczeciniastymi kolcami, z których niektóre są czasami sierpowato zagięte. Charakterystyczne dla tego gatunku są pomarszczone liście, od których wzięła się nazwa gatunku. Kwitnie od czerwca do jesieni. Osadzone pojedynczo kwiaty o intensywnym zapachu mają kolor różowy lub różowo-czerwony (czasem biały). Po przekwitnięciu wytwarza duże, kuliste, lekko spłaszczone owoce pozorne o szkarłatnej barwie i średnicy do 2,5 cm. Róża pomarszczona świetnie nadaje się jako roślina na gęste żywopłoty oraz do utrzymywania gleby na zboczach nasypów i wydm.

Róża wielokwiatowa Rosa multiflora – pochodzi ze wschodniej Azji. Krzew rosnący bujnie, dorasta do 2,5 m wysokości i 4 m średnicy. Prowadzona przy podporach, może zachowywać się jak róża pnąca i osiągać nawet 7 m wysokości. Długie, pnące się lub czołgające gałązki, posiadają krótkie hakowate kolce. Drobne, białe lub lekko zaróżowione kwiaty, zebrane są w wiechowate kwiatostany, utrzymujące się od czerwca do końca lipca. Po przekwitnięciu tworzą się drobne owoce pozorne o barwie koralowo-czerwonej i średnicy zaledwie 0,5 cm. Owoce mogą utrzymywać się na krzewie aż do wiosny. Ciekawostką jest, iż różę wielokwiatową, ze względu na szybki przyrost biomasy, poleca się do uprawy jako roślinę energetyczną.

Miłośnikom dzikich gatunków róż zalecamy wycieczkę w Góry Pieprzowe na granicy Sandomierza i gminy Dwikozy. Rezerwat ten o urozmaiconej rzeźbie terenu z licznymi skarpami, wąwozami i rozcięciami erozyjnymi, jest największym naturalnym rosarium w Polsce. Rośnie tam aż 12 spośród wszystkich polskich dzikich gatunków róż (czyli niemal połowa). Znajdziemy wśród nich takie rarytasy jak: różę Kostrakiewicza (endemiczny gatunek Gór Pieprzowych) czy niesłychanie rzadką różę drobnokwiatową.